Санаториум Интервју

 
Intervju: SANATORIUM (Skopje, Makedonija)

Dekemvri 2004, Skopje

   Прашува: Дарко Крстевски (Фанзин Вампир)

   Одговара: Перо Стефановски (Санаториум)

     1. Pero da pocneme od samite pocetoci na Sanatorium. Se sekavas li na prvite vasi nastapi, kako ti vleta vo bendot?

     Bendot e formiran vo 1987 godina. Go formiravme jas, Glupson, Crni i uste dvajca clenovi, Mile i Toni. Po okolu edna godina postoenje Mile i Toni (ex. Sanatorium) go napustija bendot, a niv gi zameni Rus. Do den denes sme vo nepromeneta postava. Na pocetocite, se sekavam vezbavme na primitivna oprema, kade sto ke stigneme, po doma, po podrumi, po vikendici,... ama zelbata bese posilna od se! Prvite svirki bea vo garazi, mali klubcinja, na “grupni” svirki,... Za toa vreme vo Makedonija tesko bese poimliv stilot sto go svirevme, pa taka na Rock festot vo 1988 godina iako ne postoese takva kategorija bevme proglaseni za najbucen bend na festivalot. Ne znam vo koj kontekst bese toa “najbucen bend”, dali so toa nekoj sakase da ni dade pozitivna ili negativna kritika ama kako i da e taa kvalifikacija mnogu ni godese bidejki navistina bevme takvi :). Potoa sledese period na sluzenje na vojska, za po naseto vrakanje so mnogu po seiozen pristap da prijdeme na rabotite.

     2. Sto tokmu ve natera da svirite thrash? Sto mislis dali togas bese potesko da se formira metal bend ili denes-koga imase podobri uslovi za toa?

     Nie vo vtorata polovina od osumdesetite bevme eden od prvite bendovi koi pocnaa da go praktikuvaat ovoj stil. Toa sto go rabotevme vo toa vreme po hard rock-ot i heavy metal-ot bese so daleku poekstremen karakter. Na prsti mozea da se izbrojat lugjeto koi imaa ili slusaa muzika od ovoj tip. Mislam deka jas gi donesov i prvite originalni LP ploci od Metallica “Kill 'em all”, “Ride the lightning”, pa “Master of puppets”, pa kompilaciskite albumi “Speed kills”,... od stranstvo vo Makedonija. Prvite svirki, se sekavam, gi svirevme pred mal broj na lugje vo mali klubcinja. Ona sto mi ostavi vpecatok po dolgo netrpenie megu metal i punk fanovite bevme prviot bend koj na svoite svirki vo toa vreme gi obedini i punk-erite i metal-cite na edno mesto. Vo “sutkata” na nasite koncerti imase i metalci i punkeri, pocnavme zaedno da diskutirame za muzika, da izleguvame na isti mesta,... Omrazata iscezna. Ostana samo megusebnata pozitivna energija. So tek na vreme kako fanovite gi prifakaa svetskite trendovi vo muzikata, taka polesno go razbiraa i go prifakaa ona sto go pravi Sanatorium. Na toj nacin, prirodno, a se razbira i so kvalitetna svirka i iskren pristap brojot na fanovi se zgolemuvase i koncertite stanuvaa se po poseteni. Sto se odnesuva do uslovite sekako deka togas bese potesko. Vo toa vreme ne postoese diskografska kuka osven MRTV. Verojatno da ne pobedevme na Rock festot vo toa vreme nemase da ni bide dozvoleno nitu da go vidime studioto, a kamo li da snimame. Nekolkute privatni studija za snimanje spored nasite poimi i moznosti bea ekstremno skapi. Mislam deka sega e polesno. Ima poveke diskografski kuki, studija, bendovi, masa na fanovi,... , celosna podloga za dobar pocetok na kvaliteten i iskren bend.

     3. Sega da prokomentirame za vaseto prvo izdanie, demoto 'Welcome to Sanatorium', materijalot e ispean na Angliski, sto e znak deka ste imale planovi za stranski izdavac. Kazi ni nesto poveke za ova izdanie (kade e snimeno, produkcija, primeroci, reakcija...)

     Prvo nase demo izdanie bese “Welcome to Sanatorium”. Ovde se naoga pogolemiot del od materijalot sto se naoga na albumot “Na rabot na razumot” samo otpean na angliski jazik. Ne sum siguren deka celta na toa demo bese da go privlece vnimanieto na nekoja stranska izdavacka kuka. Mozebi bese nacin materijalot da dopre do pogolem broj na fanovi nadvor od Makedonija, polesno da go razberat. Ova izdanie e snimeno potpolno “partizanski”, so nasi sredstva i oprema vo prostorijata kade sto vezbavme. Se bese snimeno odednas bez nikakva moznost za nasnimuvanje, “lepenje”,... Po zavrsuvanjeto na snimanjeto sami go umnozivme i distrubuiravme materijalot. Sega vo momentov ne mozam da se setam na tocniot tiraz, ama istiot ne bese pomal od nekolku stotini primeroci. Se se rasprodade vo mnogu kratok vremenski period sto bese dovolen signal za podrskata sto ja ima Sanatorium od svoite fanovi. Reakciite bea odlicni, kako za pesnite taka i za hrabrosta sto se odlucivme za eden vakov cekor. Od denesna distanca koga ke go preslusam demoto mi zvuci, mnogu punk-erski :). Moze da se pocuvstvuva onaa surova energija od pesnite. Mozebi demoto imase nizok kvalitet na produkcija, odredeni anomalii vo pogled na neiskustvoto sto go imavme i uslovite vo koi rabotevme ama to na vistinski nacin go otslikuva onoj garazen Sanatorium na svoite pocetoci.

     4. Potoa pobeduvate na Rock Fest kade mnogu silna konkurencija vi bea (mora da se priznae podobrite za toj fest), Orion. Taa pobeda vnese dosta nadez vo bendot, vprocem so toa uspeavte i da go snimite vasiot kulten album 'Na Rabot Na Razumot' (izdanie koe i den denes kade i da go pratam vo svet gi ostava lugeto vcudonevideni). Dali bevte svesni za vlijanieto koe go napravi toj album, opsto vrz celata scena vo togasna Jugoslavija?

     Muzikata e umetnost i ne znam dali vo umetnosta kvalifikacii od tipot “podobar” se vo red iako samiot natprevaruvacki karakter na Rock Festot i drugite festivali na krajot pravat nekoj da e podobar od nekogo. Mislam deka muzicarite ne se zivotni koi sto treba da se natprevaruvaat koj prv ke stigne na celta, ama sepak ete i tamu postojat nekakvi kriteriumi pa makar i subjektivni koi na nekoj nacin go vrednuvaat toa. Subjektivniot vpecatok vo vid na emocii kaj sekoj poedinec pridonel istiot da se izjasni za eden od bendovite na kojsto najveke mu veruval i vrz osnova na toa go dal svojot glas. Kriteriumite za izbor na pobednik velat deka site prisutni mozat da go dadat svojot glas za eden od bendovite, a bendot koj ke ima najgolem zbir na poedinecni glasovi e pobednik, pa taka ne znam kolku e vo red ona “mora da se priznae” bidejki odlukata ne ja nosevme nie samite ili nekolku lugje tuku site prisutni, celata publika vo polnata sala. Na toj Rock fest ziri komisijata prvo donese odluka deka Sanatorium e pobednik spored strucnoto ziri. Glasovite od publikata seuste se broeja. Po prebrojuvanjeto na glasovite Sanatorium bese pobednik i spored glasovite na publikata. Spored togasnite kriteriumi pobednicite od strucnoto ziri i publikata trebaa da snimaat albumi vo studijata na MRTV. Pod obrazlozenie “zarem ke snimate dva albuma” kako i zaradi politikata da se dade moznost na uste eden bend da snimi debi album ni bese kazano deka ke ni bide dodelena nagradata od publikata bidejki taa e sveta za sekoj bend, dodeka strucnoto ziri ke izvrsi preglasuvanje za izbor na pobednik ne zemajki go vo predvid Sanatorium. Vo povtornoto glasanje ziri komisijata ja dade doverbata na Area. Nemame nisto protiv bendot, nitu tie se vinovni za toa, no vo sekoj slucaj nie bevme moralni pobednici spored dvata kriteriuma (strucno ziri i publika), nesto sto nieden bend vo istorijata na postoenjeto na Rock fest go nema postignato. Sepak nikogas ne ni bila celta nekakov natprevar so Orion ili ostanatite bendovi bidejki nie pred se kreirame muzika spored nasite emocii, a ako toa im se dopagja na drugite O.K., ako ne isto taka O.K. Rock festot go gledamve kako nacin so eventualna pobeda da se snimi i prviot nas oficijalen album. Nie so Orion bevme i seuste sme samo dobri prijateli, kolegi na scenata na koisto mislam deka na pocetokot koga im bese najpotrebno im dadovme bezrezervna podrska vo sekoj pogled i toa e toa. Za nekakvo rivalstvo ne stanuva zbor. Rivalstvoto go nametnuvaa drugi, ne nie. Sto se odnesuva do “Na rabot na razumot” cuvstvuvavme deka odlicno go prifakaat. Tirazite vednas bea rasprodadeni. Uste pred izleguvanjeto na albumot po preslusuvanjeto na materijalite bevme pokaneti na svirki vo Ungarija i ex. Yugoslavia. Na edna svirka vo Budimpesta (Metallica, Megadeth i Cult) razgovaravme so Marty Friedman (togasen gitarist na Megadeth) i pri toa mu dadovme nasi materijali. Po okolu 10tina dena ne mozevme da veruvame deka primivme pismo od Marty koe go napisal za vreme na turnejata vo koe na celi dve strani dava celosen osvrt, pozitivni kritiki i sugestii za “Na rabot na razumot”. Thanx Marty :).

     5. Nabrzo sledat vasite nastapi na nekolku festivali vo Srbija, Ungarija i Skopje. Kazi ni kako togas sorabotuvavte so vasite 'kolegi' od tie zemji, a se razbira i vasiot odnos sprema drugite nasi bendovi: Orion, Argus, Satanhorde, Amnestija?

     So “kolegite” sekogas sme imale korektni odnosi bez ogled dali bile od stranstvo ili od ovde. Prirodno, kominukacijata so bendovite od Makedonija bila pogolema. Zal mi e sto vo momentov nieden od ovie bendovi ne raboti aktivno. Na pocetokot, vo vtorata polovina na osumdesetite kolku sto me sluzi pomnenjeto vo Makedonija funkcioniraa Satanhorde, pa Argus, pa Orion, pa Amnestija. So site bendovi vo periodite na nivnoto postoenje sme imale odlicna sorabotka i komunikacija. So Satanhorde, Argus i Orion imavme i poveke zaednicki nastapi.

     6. Se sekavam bese '94 finale Rock Fest, a vie bevte gosti na vecerta. Toa sto go vidov tamu-masovno benganje, duri krvavi sutki ne me ostavi ramnodusen ni mene ni drugarite. Svirevte mnogu prerabotki, a seuste pomnam koga vikna: 'Bevme neodamna na Sepultura i eve sto ne naucija' i ja spicivte 'Refuse/Resist'. Kazi mi gi vasite gledanja (kako luge na bina) sprema fanovite vo koi veke pocnaa da se javuvaat i golemi generaciski razliki, a Sanatorium se uste postojat.

     Ne znam ili ne se sekavam deka sum kazal bas taka, no na krajot na kraistata ne e ni vazno :). Vo pocetnite godini od naseto postoenje ponekogas svirevme prerabotki od najrazlicni bendovi. No, taa praksa so tek na vreme ja napustivme bidejki sekoj fan spored svojot vkus barase da mu se ispolni ponekoja zelba od nekoj bend. Od fanovite vo prvite redovi slusavme screams od tipot svirete ova ili ona. Dokolku ponekogas se otsviri po nekoja obrabotka i ne e loso, no tenka e linijata koga e dosta. Smetavme deka dokolku prodolzime taka nema da bideme bend kojsto fanovite ke go pocituvaat zaradi avtorskata muzika tuku postoese opasnost da staneme bend koj ke gi zabavuva fanovite so muzika od drugi bendovi. Naseto povremeno svirenje na ponekoja obrabotka od poedinci bese pogresno razbrano. Od tie pricini rekovme STOP!, svirime samo nasi avtorski pesni. Ova ne znaci deka ako nekogas ni e keif deka nema da otsvirime i ponekoja obrabotka ama pozitiven e momentot sto fanovite ne podrzaa takvi kakvi sto sme so pesnite na Sanatorium. TNX! Sto se odnesuva do generaciskite razliki ne ni precat. Iako golem broj na segasni fanovi bile rodeni vo vremeto na nasite pocetoci, drago ni e sto sega, posle tolku godini imaat moznost da ni bidat fanovi. Nie seuste ne se cuvstvuvame stari. Ke bideme presrekni dokolku uspeeme da prezivaame na scenata uste tolku generacii. Da sme zivi i zdravi, ke vidime. Sepak ke treba eden den da otstapime mesto i na pomladite, bez ogled sto na scenata ima prostor za site.

     7. Po nekoja godina go izdadovte i 2 oficijalen album 'No More' za kukata Rock Block Rec. Dali finansiite bea problem za da se izdade toj album bidejki bea pominati nekolku godini od izdavanjeto na prviot?

     Finansiite sekogas bile problem i na pocetokot i sega. Nikogas dosega ne sme imale sponzor koj pokril trosoci bilo za snimanje, izdavanje album ili koncert. Snimanjeto i pecatenjeto na demoto “Welcome to Sanatorium” go finansiravme samite od sopstveni sredstva, prviot album “Na rabot na razumot” go snimivme i izdadovme kako nagrada za pobedata na Rock fest, a vtoriot samostojno go finansirase diskografskata kuka Rock Block Records so kojasto imavme dogovor za zadrzuvanje na pravata i celiot tiraz vo forma na CD-inja i kaseti vo sopstvenost na Sanatorium so sto ke odrabotime eden samostoen koncert vo MKC za potrebite na diskografskata kuka. Finasiskiot propast ili pozitivnata nula na ostanatite samostojni koncerti vo sopstvena organizacija zavisele samo od prodazbata na vleznici. Sekogas salata bila polna do koska so fanovi zelni za dobro show sto ni davase sila da prodolzime ponatamu. Za razlika od poedini diskografski kuki, bendovi, peaci, i sl., pokrieni celosno so sponzorski donacii kaj koi prvoto CD, prvata vleznica pretstavuva profit, prikaznata na Sanatorium e poinakva. Kaj nas bezdnata kojasto oznacuvase propast bese dlaboka po 800 do 1000 vleznici za koncert vo MKC. Trebase da prodademe tolku vleznici samo da go pokrieme trosokot. Veruvam deka e mnogu mal brojot na bendovi sto imaat srce da go napravat toa, da vlezat vo takov rizik.

     8. Sledese svirka vo Univerzalna Sala vo cest na Ekran kade napravivte vistinski pekol zaedno so Argus, a interesno bese sto publikata ne znaese da pravi so tolku mnogu stolcinja, a vnatre na site ni vriese. Po ova daj mi komentar i za koncertot 'No More' vo MKC?

     Za svirkata vo univerzalnata sala ne znam sto posebno da kazam. Svirka kako i sekoja druga na kojasto kako i sekogas dadovme se od sebe. Atmosferata bese odlicna. I jas se cudam kako stolcinjata ostanaa neosteteni :). Promotivniot koncert za albumot “No more...” ne bese vo nasa organizacija. Celoto show bese vo organizacija na Rock block records vo sorabotka so Treto uvo. Nase bese cesno da otsvirime i se da bide besprekorno vo pogled na nastapot. Mislam deka svirkata, ozvucuvanjto, zvukot, osvetluvanjeto, atmosferata, fanovite,... bea na visoko nivo. Edinstvena zabeleska od moja strana e kon obezbeduvanjeto koe bese nesto pozabelezlivo bidejki organizatorot plasejki se od nekakov incedent i eventualna odgovornost vo pogled na toa sugerirase na malku pogolemi ovlastuvanja od obicno. Jas za vreme na nastapot, megu pesnite, reagirav zaradi toa ama odgovornite lica ocigledno ostanaa gluvi na mojata sugestija.

     9. Argus se rasturija, Orion prestanaa da rabotat i vas ve snema i vo meguvreme go smenivte imidzot sto za mnogumina ne bese vo red (mozebi go napravivte vo pogresen moment (koga i Metallica go storija toa). Kako uspeavte da go prebrodite toj period vojska/diplomiranje/vrabotuvanje, bidejki imase glasini deka ste prestanale da svirite, sto vsusnost se slucuvase?

     Glasini imalo, ima i ke ima. Za toa voopsto ne ni gajle. Mislam deka treba da bideme gordi za ona sto go pominavme. Samata pomisla deka vo nevozmozni uslovi funkcionirame 17 godini, a pri toa uspeavme da postigneme i mnogu drugi nesta bidejki bevme “prinudeni” na toa, kazuva se. Nikogas ne prestanavme da svirime. Mozebi toa mediumski izgledase taka, no nie nikogas ne ja napustivme rabotata vo Sanatorium. Sto se odnesuva do imidzot, mislam deka nie nikogas ne sme neguvale nekoj poseben imidz. Sekogas sme bile ednostavni vo toj pogled, no se tece i se se menuva. Dokolku postojano kreirame muzika na identicen nacin, dokolku postojano identicno izgledame, sekogas ke bideme dejavu. Jas, ako taka moze da se kaze, “go smeniv imidzot” pred da go napravi toa Metallica. Ostanatite potoa. Ne gledam deka kratkite kosi se necie ekskluzivno pravo. Mozebi zaradi goleminata na bendot toa asocira na Metallica ama motivite ne se Metallica. Ako nekoj toa go sfaka taka OK.

     10. Vasite pojavuvanja na nekoi TV za nekoi bea komercijaliziranje, smetas li deka kaj nas okolnostite te prinuduvaat da napravis takvi raboti? Vprocem kako vie gledavte na undergroundot?

     Ne se soglasuvam deka zborot komercijaliziranje ima direktno ima vrska so TV. Mozebi indirektno taka se percepiraat rabotite, ama jas toa go gledam na poinakov nacin. Za mene komercijalen e onoj bend koj dobro se prodava, a ne bend koj poveke pati ke se pojavi na TV. Toa znaci, na primer, Slayer e pokomecijalen bend dokolku prodava pogolemi tirazi i vleznici za koncert od Motley Crue. Pa spored taa logika dokolku odredeni strukturi na fanovi se protivnici na komercijalni bendovi zarem ne treba da gi slusaat Slayer samo zatoa sto prodavaat pogolemi tirazi ili se pojavuvaat na TV? Spored mojata logika celta na sekoj bend e negovata muzika da dopre do sto poveke luge na nacinot i filozofijata na koj tie go zamislile toa. Zarem ima logika da ja stopirame prodazbata na nasite albumi, da ne se pojavuvame nikade samo kolku odredena grupa na fanovi ne pofali deka sme underground? Dokolku ona sto go rabotime e iskreno napraveno ne gledam pricina ponekogas da ne se pojavime i na TV. Dali nasite fanovi se iskreni fanovi dokolku ja pocituvaat muzikata i filozofijata na Sanatorium ili reper za pocitta e pojavuvanjeto na TV? Pa zosto togas Slayer, Machine Head, Sepultura, Soulfly, Metallica, Kreator,... snimaat spotovi, se pojavuvaat na TV, vo pecatenite mediumi, prvat press konferencii, intervjua, imaat web sajtovi, pecatat luksuzni plakati i posteri, maici, video kaseti, bedzovi, kapi, znaminja,...? Dali celta e komercijaliziranje na ovie bendovi? Spored mojata logika, da! Dali za toa treba da prestaneme da gi slusame i pocituvame? Se razbira ne! Ne moze nikoj da me ubedi deka, na primer, Mille Petroza ne bi sakal da sviri pred golem auditorium kako, na primer, Metallica samo zaradi faktot deka nekoj ke go narece deka se komercijaliziral i veke ne e underground. Dokolku i go prifati golem auditorium, zarem ke odbie da napravi koncert na stadion i ke rece, “jas sviram samo vo prostor do 1.000 lugje bidejki jas sum underground?” Koj ke rece taka, veruvajte laze! Dokolku bendot ostane na svojata frekvencija so iskren pristap kon rabotata i zaradi toa go prifakaat se pogolem broj na fanovi ovie raboti ne treba da se zemat za zlo. Na krajot na kraistata, pokraj ostanatite celi koi sto gi imaat bendovite, primarna cel e profitot. Eve ke pojdam od sopstveniot primer. Zosto Road Runner i sl., ne go izdadat albumot na Sanatorium? Ako ne bea zainteresirani za komercijaliziranje i profit dosega trebase da gi izdadat dvata nasi albumi, kako i albumite namogu drugi bendovi. Znaci site diskografski kuki go izdavaat ona sto mozat dobro da go prodadat i za toa pravat soodvetna marketing strategija vo zavisnost od celnata grupa na kojasto se obrakaat. Cista Cost-Benefit logika i nisto drugo :).

     11. 80% od novite metalci da gi prasas sto e metal ili nema da znast sto da ti kazat ili ke ti istreskaat nesto kako distorzirana gitara, brzi tempa... Dodeka za postarite e buntovnicka filozofija koja se grizi da go drzi adrenalinot napumpan-sto mislis ti?

     Mene nikogas ne mi padnalo na pamet da razmisluvam za toa. Jas ne ja gledam muzikata na toj nacin. Ako sekoj onoj kojsto kreira muzika stavi ramki, pravila, definicii,... na ona sto go raboti mislam deka tuka stava kraj na open minded pristapot kon muzikata. Ako sebe si se etiketirame deka sme metal bend ili vo nekoj si pod pravec i ako toj e po definicija “takov i takov” mislam deka sekoja progresivna idea koja nema da se sovpaga so definicijata ili ramkite vo podpravecot bi trebalo da ja otfrlime, a sekoe stavanje na sabloni stava kraj na kreativniot, umetnickiot... pristap kon muzikata. Zarem, vo metal muzikata ne se koristat clean gitari, sintisajzeri, razni neobicni instrumenti za pravecot, bavni tempa,...? Jas, na primer, koga kreiram muzika toa cesto go pravam na akusticna gitara. Malku zvuci neobicno za muzikata kojasto ja svirime no pred se mnogu e vazno na pocetokot da se definira strukturata na pesnata, harmonijata, razvojot, dinamikata, tempoto,... dodeka agresijata treba da dojde na krajot kako nacin na interpretacija na ona sto sakas da go kazes so pesnata. Mnogu e pogresen pristapot se da pocnuva so toa deka nie po definicija sme metal bend, da se zanemarat site raboti i da se pravi pesna bazirana samo na agresija, brzi tempa,... Znaci na prvo mesto e muzikata, a distorziranite gitari, brzite tempa,i adrenalinot se nacin na interpetacija, aranziranje na pesnite. Svedoci sme deka pop pesni se obrabotuvaat vo metal varijanta, metal pesni vo elektronska varijanta,... Toa se vo sustina istite pesni samo poinaku aranzirani i interpetirani! Se slagam definicii i podelba mozebi i bi trebalo da ima, no toa ne e nasa rabota. Toa neka go pravi nekoj drug.

     12. Potpisavte dogovor so Lithium Rec. i nabrgu go reizdavate vasiot prv album so bonus traki i 2 novi pesni za koi snimivte i spot. Kako dojde do sorabotka so Lithium-zosto Sanatorium ne napravija nitu eden koncert vo meguvreme (osven nastap vo Tetovo)?

     Promotiven samostoen koncert i promocija na albumot napravivme vo Bitola. Svirevme vo Tetovo, na festivalot Taksirat vo Skopje, vo Bugarija so Slayer i Halford, vo Belgrad so Soulfly, celosen koncert vo Skopje vo klubot Lady Blue (ex. Kristijan), vo Kumanovo... Svirki imase ama verojatno ne bea mediumski zabelezani kako i sekogas. Toa e podatok za (ne)grizata na mediumite vo Makedonija kon sopstvenite bendovi, kon sopstvenata kultura. Otvorete gi vesnicite i mnogu lesno so golemi naslovi ke gi zabelezite slucuvanjata i “ekskluzivnite intevjua” vo vrska so Dino Merlin, Bajaga, Zeljko Samardzic,..., za trac tekstovite okolu toa koj od domasnite “zvezdi” vo kakva vrska e, koj na kogo zakazal, koj na kogo raskinal... Za slucuvanjata vo vrska so bendovite od underground scenata prasanje e dali ke ima informacija i ako voopsto ja ima dali ke uspeete da ja zabelezite vo nekoj kos so siten font na dnoto od stranata. Na koncertite vo Sofija i Belgrad ne sum siguren deka zabelezav novinar od makedonskite mediumi, nekoj od t.n. silni muzicki kriticari.

     13. 'Vo sebe Umiram' nekako projde megu metalcite, no 'Sekoj Den' (osobeno spotot so skejteri), rastrevozi mnogu metalci koi ne sakaa ni da pomislat na taa numera deka e delo na istite luge koi go snimile 'Na Rabot Na Razumot' (i jas sum eden od niv). Dali nekoi novi bendovi vlijaea na vas vo promenata na stilot, sto e drasticna od NRNR do togas (ne znam za sega) ili ima nesto drugo?

     Ne se soglasuvam deka “Sekoj den” e losa pesna. Sepak percepiranjeto na sekoj poedinec e od subjektiven, licen karakter. Ako na nekoj ne mu se dopaga OK. Nie kreirame muzika onaka kako sto se cuvstvuvame vo oderen moment. Ne mozam da kazam deka site pesni i albumi do eden sekogas podednakvo mi se dopagaat i od grupite koisto jas gi slusam. Dali treba da se otkazam od niv samo poradi toa sto napravile nekogas nesto sto izleguva od moite kriteriumi na razmisluvanje? Dali treba da gi isplukam, na primer, Slayer sto snimija pesna i spot so Rap bend? Ima pesni, ima albumi koi bezrezervno celosno gi prifakam, a ima i takvi so koi ne se soglasuvam sekogas, ama se obiduvam toa da go vidam i od poinakov agol i da razberam zosto e toa taka, da dojdam do poentata. Obicno, ne rado ja objasnuvam filozofijata i porakata od nasite tekstovi bidejki ostavame prostor sekoj sto ja slusa pesnata samiot da dojde do poentata, da ja svati i identifikuva pesnata na svoj nacin, indirektno da ja izvlece porakata. Odbegnuvame na direkten nacin da se izrazuvame vo pesnite. Smetam deka toa ne e vo red. No sepak eve i pokraj toa sto nekoi fanovi ja sfatija poentata od spotot, a nekoi ne ke se obidam na kratko da ja objasnam bidejki imase mnogu branuvanja okolu toa sto ima skejteri, toa sto Crni i Rus vo del od spotot se obleceni vo belo ili beli pantoloni, itn. Konkretno skejterite vo spotot ne se tamu samo kolku da ima skejteri tuku imaat svoja simbolika za potrebata od slobodno dvizenje i funkcioniranje na lugjeto, na mladite vo opstestvoto. Vo pocetokot na spotot mlad covek potisnat od sistemot vo koj zivee, a zaradi egzistencionalnite problemi, finansiskata nemok krade skateboard od prodavnica i pocnuva slobodno da se dvizi pokazuvajki ja potrebata za egzistencija, sloboden um, sloboden zivot,... kako i obidot na vladeackite strukturi, koi i da se, da gi stavat lugjeto pod celosna kontrola i da upravuvaat so niv spored svoite celi i potrebi kako figuri na sahovska tabla. Zatoa jas, Glupson, Rus i Crni sme vo uloga na sahovski figuri koi ne mozat da gi napustat ramkite od svoite polinja vo posakuvanata nasoka bez toa da go napravi onoj sto go kontrolira umot i potrebite na covekot, spored negovite pravila na igra. Vo spotot se pokazuvaat kontrastite pomegu potrebata na covekot i vistinskata situacija (skateri i sahovski figuri), na krajot na kraistata Sekoj den-mizeren-zaboraven-anemicen. Izvlecete ja poentata sami, nema potreba jas da gi objasnuvam poentite. Vaka izleguva deka vo nedostatok na imaginacija treba bukvalno da ja objasnuvam sekoja postapka na bendot za da ne pomislat lugjeto deka sme go smenile kursot. Sega treba da se pravdam i da go objasnuvam prisustvoto na skejteri, bidejki nie kako metal band neli po necija si logika bi trebalo da imame iskasapeni zivotni, i sl., za spotot da bide prifaten. Mozebi i ke ima takvi raboti dokolku ja vleguvaat vo prikaznata i poentata na odredena pesna, a ne samo zaradi toa deka sme metal, pa po definicija treba da ima krv. Jas razmisluvam na toj nacin, drugite ne znam. Vo sekoj slucaj Sanatoriu e ona sto e, a ako na nekoj mu smetaat skejterite bez da ja razbere poentata zosto se tamu, ne mozam nisto da pomognam :).

     14. Crni pocna da raboti so nekolku drugi bendovi koi nemaa vrska so pravecot koj go kreiravte vo Sanatorium. Dodeka ti i Glupson rabotevte so uste eden legendaren Makedonski HC bend Brigade O.D. Kazi ni nesto poveke za ovie vasi izleti (ako mozam taka da gi narecam).

     Razlikata e sustinska. Crni vo proektite rabotese kako studiski muzicar, za snimanje na albumi, a potoa kako dolgogodisen prijatel so lugjeto so koi gi snimase proektite im gostuvase i na zivite svirki. Brigade O.D. e bend vo koj jas i Glupson sme ramnopravni clenovi, del od bendot koj zaednicki go formiravme. Vo sekoj slucaj, na site maticen bend ni e Sanatorium. Ne mislam deka ne e grev ponekogas da se otsviri i so drug bend.

     15. Site osven Kosta imate familii (zeni i deca). Kako se gledate kako roditeli? Nemas li denovi koga ti doaga da go roknes sistemot do daska na Kreator-'Extreme Aggression' ili Slayer-'Reign in Blood'?

     :), pa i Kosta e ozenet. Znaci site full 100% bez isklucoci :). Ne gledam nekakva precka vo pogled na toa. Site morame profesionalno da se zanimavame sekoj so svojata struka zaradi egzistencija. Inkasatorite na krajot od mesecot ne gi interesira dali imas ili nemas sredstva. Struja, voda, parno, telefon, benzin, danoci, registracija, odrzuvanje i popravka na vozilo, odrzuvanje i obnovuvanje na muzicka oprema, razni potrebi i zadovolstva na semejstvoto, i mnogu, mnogu drugi obvrski te prinuduvaat na toa da zarabotuvas na sekakov mozen nacin. Vo takva situacija poplnetosta na vremeto e mnogu golema, angazmanot pekolen, ama toa e toa. Dokolku ni se dadese moznost pristojno da ziveeme samo od muziciranje na podolgi pateki mislam deka bez razmisluvanje site bi go odbrale toj pat. Vaka, ne mislime deka nasite semejstva zasluzuvaat pomalku od ostanatite. No i pokraj profesionalniot angazman site nie seuste silno ja sakame i veruvame vo muzikata i zatoa sme tuka. Sto se odnesuva do sistemot seuste go rokame :). Ne sme ni prestanale! Bez ogled na se, cesto “na programata” se Slayer i ostanatite :).

     16. Kazi mi kolku ja pratite momentalnata metal scena kaj nas, a i stranstvo? Koi bendovi te impresioniraat vo posledno vreme?

     Scenata ja sledime onolku kolku sto mozeme. Mi se dopaga sto gledam deka se poveke bendovi se pojavuvaat kaj nas. Prirodno kvantitetot so vreme ke napravi kvalitet, a toa ke ne vodi kon progres. Mnogu e vazno bendovite uporno da vezbaat, nastapuvaat, slusaat i kreiraat muzika,... оstanatoto ke si dojde samo po sebe. Dokolku postoi kvalitet uspehot ke si dojde sam po sebe, barem na nasive prostori ako ne podaleku. Ne moze nikoj da gi spreci fanovite da kupat CD, da dojdat na koncert,... nitu nekoj so sila da gi natera da kupat vleznica dokolku ne sakaat da go vidat bendot. Toa se takvi procesi koisto zavisat iskucivo od bendot i nikoj drug! Iskreno, slusam mnogu raboti, no seuste najveke me impresioniraat bendovi kako Slayer, Metallica, Megadeth, Machine Head, Iron Maiden, Paradise Lost,... Kako bese ona, dali nekogas ste se zaprasale zosto golemite bendovi se golemi? :)

     17. Bidejki imase siroki osvrti za vasite nastapi so Slayer/Halford i Motorhead vo sekojdnevnata stampa, daj mi tvoj kus komentar za ovie dva nastani koi mislam se najgolemite vo vasata kariera?

     Ne se soglasuvam deka imase siroki osvrti. Toa bea kratki intervja na koi vrz osnova na informacijata deka sme svirele so golemi svetski iminja ni bea postavuvani prasanja za nasi komentari. Ne mislam deka nekoj novinar moze da dade sirok osvrt dokolku ne bil na koncertite. Sto se odnesuva do golemite nastani vo nasata kariera sekako gi ima poveke i tesko e da se odvoi bilo koj poedinecno. Toa se izdavanjata na nasite albumi, samostojnite koncerti koi so sopstveni sili bea organizirani na najvisoko nivo, nastapite na golemite festivali vo ex. Yugoslavia, Ungarija,..., sekako koncertite so Slayer/Halford, Motorhead, Soulfly... Ovde ne mozam a da ne go spomenam zaednickiot nastap so Arhangel na Taksirat. Mislam deka mnogu lugje togas ja razbraa porakata koja vo vreme na voeni uslovi vo nasata zemja upatuvase na potrebata od edinstvo na site lugje vo zemjata protiv zloto nareceno vojna.

     18. Mi spomna deka imate nov materijal. Bend so skoro dve dekadi kariera e nesto sto treba da se pocituva, a sepak diskografijata izgleda sturo. Zosto povtorno ogromen hiatus od neaktivnost?

     Ne mozam da kazam deka ne sme aktivni. Sto se odnesuva do diskografijata se soglasuvam deka za bend sto postoi tolku godini logicki se nametnuva prasanjeto za pobogata diskografija. Sepak uslovite kaj nas se takvi kakvi sto se i toa se dolzi na toa. Trosocite za studio, pecatenje CD-inja i kaseti, dizajnerski resenija, pecatenje na omoti, plakati, distribucija, promocija, zastita na avtorski prava, danoci, snimanje na spotovi, odrzuvanje i obnovuvanje na muzicka oprema,... se ogromni. Se sto sme napravile do sega, bilo so nasi sili, so nasa sopstvena aktivnost. Cesto pati ke slusnam komentari deka na poedinci im e skapo originalno CD od 400-500 denari, ili vleznica za koncert od 300-400 denari. Jas gi razbiram lugjeto deka ziveeme vo vreme na golema nemastija, no dali nekoj moze da ne razbere nas? Dali ni se eftini najmalku 15.000-20.000 evra za realizacija na eden proekt? Kolku li samo vreme imame potroseno za ovie 17 godini zaradi vezbanje, probi, snimanja vo studio, koncerti, doponitelni angazmani okolu bendot,...? Dali nekoj se zaprasal dali morame i na drug nacin da zarabotuvame za sopstvenata egzistencija? Mnogu bendovi bea so kratok vek tokmu i zaradi ovie pricini. Nie i pokraj site teskotii uste sme tuka bidejki navistina ja sakame muzikata. Zarem bi morale da zarabotuvame so profesionalen angazman dokolku bi imale profit od muzikata koj ke gi zadovoli nasite egzistencionalni potrebi? Tie sto realno mozat gi vidat rabotite ke go razberat toa.

     19. Sto e so Lithium Records, kakva vi e sorabotkata? Moze li da se ocekuva deka tie ke zastanat zad vas i za 3 vas album?

     Za sorabotkata so Lithium records ne mozam da se pozalam. Taa bese podobra vo sporedba so site sto sme gi imale prethodno imajki gi vo predvid i uslovite vo koi egzistira scenata vo Makedonija, a i lugeto bea OK. Nasiot dogovor so niv e istecen i vo momentov ne mozam da kazam dali ke zastanat zad nas i za noviot album. Iskreno ne znam. Dokolku postoi interes od strana na Lithium records vozmozna e sorabotka, no managementot treba da se izbori za toa i da pokaze deka navistina saka da go vidi Sanatorium vo svoite redovi. Vo sprotivno ke ostaneme i ponatamu samo dobri prijateli kako i dosega. Mislam deka posle 17 godini egzistiranje na scenata Sanatorium zasluzuva korekten tretman. Vo sekoj slucaj dokolku nema konkretna ponuda od diskografska kuka porano ili podocna albumot ke izleze makar i vo sopstvena rezija, total underground, no name,... Podgotveni sme i na toa ako treba. Ke bideme gordi na sebe ako vo bezizlez uspeeme da go napravime toa. Podobro taka otkolku da go potkopame sopstvenoto dostoinstvo i da go podarime materijalot. Toa nema da se sluci. Bendovite koi so tekot na godinite ostavile beleg na ovaa zaboraveni i celosno degradirani go gledaat trosenjeto na pari zaradi navodno baranje na novi zvezdi, sponzorstva za razni festivali od ruralen i zabaven karakter,... zaradi biznis rivalstvo na relacija Avalon-Skopsko-Mobimak vs Lithium Records-Zlaten dab-Cosmofon? Koj razbira ke sfati! Zaprasajte se kako im e na clenovite na bendovite so kulten status koga gledaat sostojbi koga namesto prezentacija na sopstvenata drzava, sopstvenata scena i kultura vo stranstvo vo drzavata se izmisluvaat najrazlicni formi za trosenje na pari zaradi licni biznisi i interesi. Zatoa izdavanjeto i koncertiranjeto za nekoja diskografska kuka znaci zazemanje strana, a zazemanjeto strana treba da bide napraveno pod odredeni uslovi koisto ke bidat vo soglasnost so kriteriumite na Sanatorium i nikako poinaku!

     20. Pero, se nadevam deka ke soberete sili za uste eden podvig koj, barem ke se doblizi do 'Na Rabot na Razumot'. Fala ti za podrskata, vremeto koe go odvoi za ova intervju i eve ti sansa da upatis pozdrav do mnogute fanovi koi gi imase od site gradovi na Makedonija. Fala vi za se sto napravivte za ovaa scena.

     I jas iskreno se nadevam. Materijalot e recisi gotov. Realizacijata na istiot ke zapocne vo bliska idnina nezavisno dali odredeni strukturi ke go podrzat toa ili se ke bide vo nasa rezija. Ne bi sakal da go povtoruvame “Na rabot na razumot” bidejki treba da odime napred, da istrazuvame vo novi sferi vo muzikata, a mislam deka go postignavme toa. “Na rabot na razumot” zvucese na eden nacin, “No more...” na drug, a noviot materijal ne lici ni na edniot ni na drugiot album. Blagodaram i za tvoeto vreme. Drago mi e koga ke vidam fanovi koi preku razlicni formi na podrska na scenata kako fanzinot Vampir iskreno se trudat da postignat i podobrat nesto. Vi pozeluvam uste mnogu izdanija. Pozdrav do site fans, do site onie koi iskreno ne pocituvaat i podrzuvaat, site onie koi na bilo kakov nacin pridonesuvaat za razvoj na scenata i bezrezervno davaat podrska na razvojot na makedonskata kultura.

See you in hell...